Het behoud van Hulhuizens cultuurerfgoed is een van de doelstellingen van Hulhuizen aan de Waal. Dit doen we om o.a historisch foto's, video materiaal en (dialect) verhalen te verzamelen, te behouden en om deze content te publiceren via het Facebook kanaal ‘Hulhuizen aan de Waal’ en website www.Hulhuizen200.nl

"Het dialect mag niet verloren gaan"

Het dialect sterft een stille dood, zo fluistert men in de schaduw van de moderne tijd. Terwijl we ons massaal verliezen in globalisering, sociale media en uniformiteit, verdwijnt een van onze meest kostbare culturele schatten: het dialect. Het is alsof we de kleur uit onze taal schilderen, in ruil voor de grauwe zekerheid van standaardtaal.

Ooit was het dialect de ziel van een dorp, een stad, een streek. Het was de muzikale ondertoon van ons dagelijks leven. In Groningen klonk het scherp, in Limburg zong het als een melodie, en in Brabant voelde het als een warme deken. Dialecten waren meer dan woorden; ze waren identiteit, verbondenheid, en een manier om de wereld op je eigen voorwaarden te benoemen. Maar nu? Nu wordt dialect vaak gezien als ouderwets, onprofessioneel of simpelweg onhandig.

De ironie is schrijnend. In een tijd waarin we diversiteit in alle vormen omarmen, van eten tot kleding, lijkt taalkundige diversiteit een ongewenst kind. Kinderen leren op school dat dialect niet thuishoort in een essay. Werkgevers verwachten een strak en gestroomlijnd taalgebruik. En in de media hoor je steeds vaker dezelfde vlakke, algemeen beschaafde stemmen. Het dialect wordt een curiositeit, iets wat je misschien nog hoort bij opa en oma of op een folkloristische bijeenkomst.

 

Maar waarom laten we dit gebeuren? Misschien omdat we het gemak van uniformiteit verkiezen boven de charme van verschil. Het standaard-Nederlands is handig: het verenigt ons, het maakt communicatie duidelijker. Maar de vraag is: tegen welke prijs? Hoeveel rijkdom gaat verloren als we de nuance, de klankkleuren en de unieke uitdrukkingen van onze dialecten laten wegkwijnen?

Er zijn gelukkig lichtpuntjes. In sommige regio’s bloeien initiatieven om dialect levend te houden. Scholen bieden dialectlessen aan, lokale dichters en muzikanten geven het een podium, en op sociale media ontstaat een nieuwe generatie die dialect met trots gebruikt. Het zijn hoopvolle signalen, maar ze staan tegenover een overweldigende golf van standaardisering.

 

Misschien is het tijd om het dialect niet langer te zien als iets van het verleden, maar als iets van en voor de toekomst. Als een schat die onze cultuur verrijkt en verbindt. Want laten we eerlijk zijn: de charme van een sappige “G’day mate” in Australië of een zangerige “Ciao bella” in Italië wordt ook in stand gehouden. Mooie voorbeelden van ónze streektaal zijn bijvoorbeeld “houjje, blé-dje, hoe gee’r ut of van wie zie ge-j d'r één”. Waarom zouden we dit dan niet koesteren?

Laat ons het dialect niet begraven. Niet alleen voor onszelf, maar ook voor de generaties die nog moeten leren wat het betekent om zich thuis te voelen in taal. Want een taal zonder dialect is als een landschap zonder dijken: vlak, voorspelbaar en vooral, onherkenbaar.

Houje

 

Deze column is geschreven door Wimkew.

Foto: "Een blik op 'Op de blotes ien de nattes' van Herman Buurman, waar de kracht en charme van dialect tot leven komen."

Hieronder een splinternieuw dialect verhaal van Herman Buurman en gaat over een zekere Ben:

Ik hiet Ben,

Now bun’k al dik honderd, ja, zwat honderd en tie-n, en nog stids druk mè van alles en nog wâ. Vanmèrege hè’k ers, mè oordoppe ien, tegels geslepe vur iemand uut de bjuut en now drek gao’k naor ’t gebouw van de Historische Kring.

Dâ’k zô oud bun geworde kum dur de brune bone. Die et ik alle dage. A’j dâ doe lop je wel de ganse dag schete te laote mar gi’j blief d’r wel gezond bi’j. En vanwège de brune bone bun’k now de oudste van Gendt, nog bèter, van ’t hele la-nd, A’k now jaorig bun krieg’k ‘n brie-f van Amalia. Volleges mien lus die ôk wel brune bone want ze ziet d’r gezond uut vör de leeftied. Ja, die zal onderha-nd wel vieftig zien. Mar, ze du-r ‘t goed en mettie tie-n blage die ze hè, hesse de ha-nd wel vol.

Ja, de tied is deurgegaon en wi’j lève now ien’t jaor tweeduzend vieftig. Mar ’k zit onderha-nd wel bar mette Historische Kring te klote. D’r is niemand mer. Ze ligge allemoal achter de beukeheg en allinnig kan’k al dâ wèrek nie aon. Dâ’s nie bi’j te houwe. D’r is niemand die mien hillep. Ôk mien kiendere en alles wâ daor nog onder zit (dâ sien achterkleinkinderen en nog veul meer) komme mien nie hellepe. En zo stao’k d’r op de ouwe dag allinnig veur. D’r is gin kloot aon!

Vroeger hawwe die kjel van Buurman die dialect schreef. Mar ja, die lig ôk achter de beukeheg en now mô’k dâ raore schrie-fwèrek ôk al eiges doewn. Dan krie’j netuurlik broddelwèrek. En de minse begriepe d’r gin ene ju van. Now hè’k ôk nog gehörd dâ de gemeinte d’n hele Leemhof git slope. Daor kum ’n groot flatgebouw van wel tie-n verdiepinge. Dâ’s weges de Duitsers die hier op aon komme now de Russe daor de baos zien. Kjèkjè, ’t allemoal zwat nie te begriepe. En waor mowwe metta grei van deHistorische Kring naor toe? D’n hele zolder mô léég. Al die boeke en pepierwérek kan’k verbrande en dâ ie-zere grei kan’k wel kwiet bí’j ’n oud ie- zerboer. Vroeger hawwe Jan Menten en die hâ’k ’t bar graag gegund, mâjâ dâ’s wel bar ver trug ien de tied. Al die schérve van ouwe potte, kumpkes en schötteltjes kan’k bij mien achter ’t huus wel begrave. Dâ kan dör archeologe ien de toekomst wer opgegrave worde.

Mar dâ’k now toch alles allinnig mô doewn. Of zâ’k d’r mar een paor lucifersaon waoge? Dan bun’k d’r vanaf. Wâ viende gullie? Stoppe mette brune bone en een plek achter de beukeheg zuke of deurgaon mette Historische kring en mien eige kats naor de klote werreke? Laowe mar stemme. As gullie allemoal laote wete wâ’j d’r van vien, dan gao’k mien daoraon houwe.

Ben

Plat proate ku-j lere

Een fictief verhaal over 'De strijd van Johannes'

Anderhalve eeuw terug, ien 't stille en ereme Hulhuuze, 'n klein durpke ien de Over-Betuwe, leek de tied wel stil te stoán. 't Léve was d'r simpel, zwaor en hieng maar af van wat de natuur te biej’e had. De minse lééfde van 't land en mekoar, en elke familie had wel 'n stukske grond of 'n paar beesten um rond te komme. Hier wónde ók ’n keutelboertje genaamd Johannes Jacobus, we nuume ‘m Jan, veur wie 't léve un gevecht was um zich stoande te houwe ien barre tijde. Jan wónde dóar met zien vrouw, Maria, en zes blage, twee jonges en vier meide, Ien 'n invoudig klein stene huuske gelege oan de Meulestroat nie zo vjer van de diek gelége. 't Dak was van stro, en de muren hadden scheuren van alle jaore rége en wiend die ze hadde moeten verduure. De deur die klem un bitje, en de hókkes veur de ramen ware nie allemoal mjer zo bes, bedoeld om die kouwe ostenwind buute te houwe, die in de wienter moande bar koud en lank over de wei hin bloásde. De keuke beston uut een klein oarech me un wasteil, en een handpumpke veur grondwoater ien de berging. D'r zien twee sloapkamers en eenkamer met een bedstee. Achteien ut huus is een groot deel veur ut kleinvee.

't Leven van 'n keutelboer

Elke merege, nog veur de zon opkwam, ston Jan al op. Zien handen ware vol me keepes en zien rug stief van 't werk op den akker, mar z’n geest bleef sterk. Mé zien houten klompe slofte hij naor buute, vaak nog deur de mis, um 't stukske grond te bewereke. Zien akker was mar net gróót genoeg veur wat ejerdappels, boerekool en wa andere gruunte. Luxe, dat kende ze nie, mar kje, wa was ti trots op wat hij bezat, al was ’t nog zo weinig.Neve zien akker had hij ok nog wa kiepke en 'n keuje, wat in die tied ’n groot bezit was. 't keuje wier goed verzurg, want dat was vleis was veur de winter. De kindere holpe ók mee, zo goed as ze konde. Ze hoalde elkeke dag de eier op, wieje onkruut ien den hof en hoalde water uut de pomp die Jan me veul geluk kon overneme veur 22 dubbeltjes van een boer uut de buurt, woar hij wel is ien de zommer mee moch komme hooie. 't Was zwaor werk veur die blage, mar ze kende nie ânders. Het was zo gewoon. Als het druk was bij de stinove dan wier Jan ók wel gevroag um te komme hitte rije. Da’s méh un pjerd de kar verrejje van en noar de ove of de kleibult. Jan ha hier dan soms un extra centje van um wjer te ienvestere op zien eige boerderij.

De strijd tegen de Waal.

De constante dreiging veur de minse van Hulhuuze was de rivier de Woal, die ne achter de diek lei. Ieder winter, as ’t veul ha geregend in Pruisen dreigde 't woater over den diek hin te lope. De minse in 't durp lééfde méh die angst want as 't woater kwam, kon 't alles verwoeste wa ze hadde. As 't water steeg, bleven Jan en zien buure nachten wakker van 't kabaal van 't bruisend water en 't gekraak van 't ijs. De durpsmense kwamme dan bij mekoar en prebierde de diek te verstevige met zand, hout en modder – 'n wanhoopspoging um hun land en bezit te bescherme.Soms, as de rivier toch deurbrak, dan was al 't wérek van 'n heel jaór in éen klap noar god. De vruchtbare grond veranderde dan in 'n modderpoel, en de akkers moste opneij geplant worde. Dit leidde duk tot schaarste en honger in 't gehuch. Ut geluk van Jan was dah ut huus wah hógger op un bult lei en ut woater né nie noar binne kwam. Jan wist da hij en zien gezin die tegenslage moese verdraage zonder te klage – want d’r was gin ândere keuze. Met de hulp van familie en buure kwame ze d’r wel wjer deur, hoewél ’t bar zwoar was.

De veerkracht van Hulhuuze

In het kleine Hulhuuze kende iedereen mekoar, en de minse hielepe mekoar as 't nodig was. As Jan 'n goeie oogst had, deilde hij wa hij missen kon met de buurman, die misschien nie hadde kunne werkeke deur ziekte. En as d’r 'n ândere boer 'n extra jong keuje had, dan wist Jan wel da d’r ooit ok iets veur hum zou kunne kome – Da’s hope op 'n stille ruil en het gunne van vriendelijkheid.Op zondag gien het volk voet noar de kerk ien de buurt. Dit was een van de weinige momenten dat ze ékkes gin zuruge hadde en mekoar troffe in 't geloof. Noa de mis bleve ze duk nog ekkes proate en deilde ze hun verhoale en hoop veur de nabije toekoms.

Beloning van 'n simpel leven

Hoewél 't leve zwaor was, von Jan toch schik ein de kleine dinge: De zon die opkwam as hij zien ploegske door 't land trok, de geur van fars hooi ien de zomer, en de lach van zien kinder as ze 's oavonds rond 't kachelvuur zaten. De oavonde ware duk donker en koud, mar binne was ’t wérum deur de nabijheid van zien gezin en 't wete dat ze same wâren. Jan wist wel da hij nooit riek zou worde. Mar riekdom, dacht hij, zat in ândere dinge: 'n goeie oogst, gezonde beeste, 'n stevige diek, en 't wete dat de mense in 't durp elkaar zouden helepe. Hulhuuze was mar een kleine gemeenschap en erum, mar 't was ok 'n plekske van kracht.En zo ging 't léve joare deur in Hulhuuze, woar de mense stândhielden deur knoepes hard te wereke, deurzettingsvermogen en elkaars steun. Joar ien en joar uut. Met ieder seizoen kwam d'r nej werk en nejje zurge, mar ok de zekerheid dat ze ‘t same aankonden. In de lente zag Jan de eerste groene scheuten uut de grond komme, 'n belofte van wa nog kome zou. In de zomer zwete hij op 't land onder de brandende zon. En as de hérefs kwam, brach ’t oogsten né genoeg op veur het gezin bijeen en vulden ze de schuur veur de lange winter.Ze wisten wel dat 't leven nie makkelijk zou worde, mar dat was nie wa d’r toe dee. Want in de kleine dinge – de lach van zien vrouw, de vreugd in zien zes kiender, en de stille kracht van Hulhuuze – hierien von Jan alles wa hij nodig had. Hij wis ummes nie béter.

As 't leven hem dan toch is te zwoar wier, doch hij maar aan al die dieke, die hij en zien bure iedere wienter wjer opbouwde. Stevig en stérek, ner as hij eigus is. Mer 'n trotse glimlach sjokte Johannes deur ‘t durp, en doch hij bij zien eige:: “Zolang wij maar same staon, kum alles goed.

tekst:: Wilco

De wachkamer van d’n dokter

Een van deze prachtige dialectverhalen is onlangs geschreven door onze eigen specialist, Herman Buurman. Herman heeft een uniek talent om met zijn verhalen de sfeer van vroeger perfect te vangen. Probeer het onderstaande maar eens te lezen.

D’n ene hé ’r ’t nie gemekkelig d’n ander zit lang
Dâ zit op ’n kluutje en de merste zien bang
Wâ mô’j ôk al ien zô’n wachkamer praote
Ze houwe mekaor allinnig mar ien de gaote

 

D’r kum van die klote meziek uut de muur
Verders inkele schilderitjes mé koeie, nie duur
Dan hé’j ’nog ’n prikbord waor niemand op kiek
Want de merste minse die daor komme zien ziek

De tillefoon blief gaon en d’n assistente nim op
Die stem van die djen du mien pien aon de kop
A’j aon de balie wâ vraog mô’j daor zwat fluustere
Umdâ’r anders alle minse mé kunne gaon luustere

Kiek daor zit ’r een mette zeum uut d’n boks
D’n diejene kum te laot wâ’r ’n stomme oks
Vie-ze schoewne en dikke buke
D’r zien d’r bi’j die’j bar goed kun ruke

Rooie huijer, mar ôk kaole koppe
Krukke en stokke mé glimmende knoppe
Bene wied mar ôk over mekaor
Dâ luk duk nie dan zien ze te zwaor

Ien ins begin daor dâ Fritske te praote
Hi’j praot tege zien moed; hi’j kan ’t nie mer laote
Hi’j zeg tege moed nou lop’k ekkes ien ’t rond
Kan nie mer zitte mettie bult aon de kont

Moed schrik, kiek op en krieg ’n kleur
Dan zeg iemand: och jungske dâ kum dukker veur
Vroeger hâ’k d’r ôk een, dâ was ’n dikke breje
Toen hemme ze mien zwat d’n hele bil weggesneje

Alle minse doewn hun best um mekaor nie te store
Mar kie-ke stiekem en spitse de ore
Ze dinke wâ zou tie hemme en wâ löp tie slech
Zâ’k ’t us vraoge bun beneijd naor wâ tie zeg

Zeg Jan mag’k us vraoge: wâ hè gi’j aon dâ been?
Dâ zit legger zeg Jan, ’t is ’n ontstaoke teen
Die hè’k al ’n hortje, ’t is ’n allejékese straf
Ze zien nog nie zeker, mar mischien mottie d’r af

De djen schuuns tegenover ’m die ken tie ’n bietje
Hi’j zie ze wel dukker, bes ’n mooi grietje
Dus vrög tie: wörrum en wâ mô gi’j now hier?
Ze wou né gaon leze en kiek op van ’t pepier

Umda’j ’t vraog zâ ’k ’t ollie vörtelle
Want daor hè’r ’k bar veul mé te stelle
Ak gô dràèje en rekke mette èreme
Krieg’k geliek barre krampe ien de dèreme

Dan kie-ke alle minse hör ongeleuvig aon
En Jan vrög: allinnig liggend of inkelt bij ’t staon?
Daor gao’k verders niks van vörtelle
En Jan zeg: dan zou’k mar neije dèreme bestelle

De vollegende kan komme, ruup d’n dokter dan
Bun ik dâ of nie; wit gi’j dâ nog Jan?
Gô gi’j mar ers, want’k zie’r ow krampie-re
Bun gi’j nie dieginne mettie slechte nie-re?

Dâ sien nie de nie-re, zei Jan toen tie weg was
Die kloot al ’n hortje, dâ hörde’k laots pas
Vurdâ tie daor verders over kan praote
Kan Anja van Majje ’t nie langer mèr laote

Laots hè ’r kennis van mien ’n nier afgestaon
Die hemme ze toen ien dâ nèèfke gedaon
Gi’j wit wel, da menneke mettie smalle snuut
Now liek tie wâ bèter die git bar vöruut

En as Anja dan tevrèje ien de rondte kiek
Vrög Jan: dâ’s bar mooi mar bun gi’j ôk ziek?
As’k naor ow kiek dink’k; wâ hé gi’j onder de leje?
Hé’k ongeliek as’k dâ zeg? Gi’j kiek zô ontevreje

De vollegende kan komme, daor is de dokter awér
Die djen mettie dèreme stee’r op, ze hè ’r ’t nie mer
Dan wör gezeid, die mekie-r niks geleuf gi’j dâ mar
Dâ zit tusse de ore, die’s bar ien de war

Daor kum d’r een binne, die liek wel hallef dood
Hi’j bars van de pien,; die’s van ’n trap af gekloot
Medeem kum d’n assistente aon ’t loket
Ze hé’r ’m al drèk bi’j d’n dokter gezet

Hemme gullie gehörd wâ’r of d’r laots is gebeurd?
Dâ vrög Daatje, de gemeinte hé’r ’n huus afgekeurd
Zullie hemme nie volleges teikening gebouwd
Nie beters te wete en van heure zegge, zit dâ fout

Dâ zal toch nie waor weze, ’t mag wer wâ koste
En wiste die minse dan nie hoe of ze bouwe moste?
Volleges mien lao’j daor juus ’n teikening vör make
Ja mar daor zou’k ôk van ien de war kunne rake

Dan wör ’t wer stil en ze kie-ke vör zich uut
En jan prubie-r of ’t been ’t nog duut
Dan vrög iemand: zien d’r nog dooie te betreure?
Dâ nie mar kiek us rond, dâ kan zomar gebeure

Di was mar ’n half ureke wachkamergepraot
Klets van niks mar gi’j bun van de straot
Mar gao daor nie zitte um allinig mar te praote
Want dan wor’j eiges ziek dus dâ ku’j bèter mar laote

Hier is weer wat oefenstof om je dialect bij te spijkeren. Dit prachtige verhaal komt natuurlijk weer van een vriend van Hulhuizen aan de Waal, onze vaste inzender, de schrijver Herman Buurman. Het verhaal gaat over Wimke. Hij wil verkering, maar zijn ouders vinden het maar niets. Een verhaal over overspel in het grijze verleden en de gevolgen ervan in de tegenwoordige tijd. Probeer het maar eens te lezen. Succes!

De vrollie van de gruunteboer.

Bi’j onze gruunteboer hemme ze zes blage. Van allebi’j de soorten zien d’r drie. Bi’j de vrollie is Ida de oudste. Dâ’s al ’n barre griet, en mooi ôk. Trouwes, dâ wit ze eiges hee goed. A’j die zie lope en pront mette kont zie dràèje…, dan wit gi’j medeem genoeg. Die wit dasse gezie-n wör. Die a-ndere blage zien allemoal een stuk jonger. Dâ’s meer van dâ kleine ketsgrei.

Mar alle minse kenne de vrollie van de gruunteboer. Zeker Wimke. Die hé’r ’n oogje op Ida. En nie zomar! Nee, hi’j lup d’r mé grote oge en natte ha-nd achteraon. En ’t liek d’r op dâ Ida ôk wel aonstalt mik en zo blief Wimke achter hör aon dajjere.Umdâ tie Ida wou vraoge vör vökering, want dattie sjans hâ wis Wimke wel, doch tie d’r ers mé sien vaoder over te motte praote. Kjels onder mekaor, dâ snap gi’j wel, dâ sprek. Now, dâ viel ’m ekkes goed tege. Van een kouwe kerremes is tie thuisgekomme. Want vâd was zich kepot geschrokke.

“Wâ wil gi’j, vökering met Ida van de gruunteboer? Daor kum niks van ien. Gi’j blief d’r mar bi’j weg”.“Wörrum?” Was nog ’t innige wâ Wimke kon vraoge. Hi’j snapte d’r gin ju van. “Wörrum? Vraog gi’j mien now wörrum?” Vâd hâ’r een rooie kop van, zô vuul was tie. “Die djen is niks vör ow, gi’j blief d’r mar bi’j weg”. “Ja”, zei Wimke. “Dâ hé’j al erder gezeid, mar wörrum dan?”. Mar vâd zei: “Gi’j kun praote wâ’j wil, mar daor hé’k verders gin feducie ien”. ’t Wie-r aovend en bi’j Wimke ien huus kô’j mé’r ’t ète de ratte op de balkere heure lope, zô stil was ’t.

Moed prebierde nog ’n bietje te praote, mar dâ wie-r niks.Tot Wimke zei: “Now gaô’k naor bute. Hier kan’k nie tege”.“Dâ ‘r verrek”, zei Vâd, “ik ôk nie! Laowe mar ekkes gaon lope”.En zo bleef moed mette a-ndere blage en de ien vet gebakke piepers aon toffel zitte en hiel de schouwers op. Ze motte mar zie-n doch ze en dràèide mé’r ’n grote pieper dur de heite sju.Dâ was toen vâd en Wimke bute ien de hof lie-pe. “Wörrum mag ik van ow gin vökering mé Ida?”, vroeg Wimke.“Now jungske, dâ zâ’k ow uitdujje. Ik hé mé de moewder van Ida ’n uutglijer gemak”. “Wâ’r is dâ, een uutglijer?”, vroeg Wimke.“Daor hé’k mé gevreje en eigelik bun’k de vaoder van die djen. Djörum ku’j mé hör gin vökering hemme”. “Kjèkjè”, zei Wimke “en now zit ik mette gebakke peiere, daor wô’j toch helemaol besiesterd van”. “Ja ik begriep wel dâ’j d’r van schrik, mar gi’j kun toch nie mé’r ow zuster trouwe, of wel dan?”

Wimke kon d’r mette pet nie bi’j en keek vâd aon.“Sodeju, begriep mien dan ôk”, rie-p vâd. “Dâ’s ow zuster, trouwe dâ git nie!”Vâd staok van elend de ha-nd ien de loch toen tie praotte. Wimke dràèide zich um en lie-p op huus op aon.Moed keek ‘m aon toe tie naor binnen lie-p. Mar Wimke stoof drek mette zök d’r ien naor de slaopkamer op de balkere onder de nok.“Vâd hé zich vörgalepie-rd”, rie-p tie en moed hiel de schouwers op en doch: Wâ mô’k daor da vör opschrie-ve. Mar toch lie-t zi’j ’t d’r nie bi’j zitte en gieng al drek achter hum aon.“Wâ’r ister Wimke?” vroeg ze. “Umdâ vâd de vaoder is van Ida van de gruunteboer, kan’k gin vökering mé hör hemme”.“Ooh,… hettie ow dâ uitgeleid. Dâ wis ik wel, mar dâ’s al zô lang geleje. Mar luuster, eiges hé’k ôk zo’n bungel aon ’t been, want toen ien die tied hé’k iets mé’r ‘n Duitse saldoat gehad”.“Ja ..?” zei Wimke en keek hör vraogend aon. “Gi’j ôk al? Daor mô’j ow eige toch um kepot schame”.

Wimke schudde mette kop hinneweer. “Hé gi’j now ôk al néve de pot gepies?” “Wach, now mô’j ekkes de klep dich houwe”, rie-p moed, “wis gi’j mar bli’j, want as vâd nie ow vaoder is, want dâ is dien Duitse saldoat, kû gi’j grus wèrek make van dâ djenje van de gruunteboer”. “Wit vâd dâ?” Vroeg Wimke. “Ja, dâ gif ik ow op ’n briefke”, rie-p moed, “mar ’k dink dattie ’t ekkes vergète was”. Wimke lachte. “Now, dat trek ik mien eige van die hele kouwe kerremes gin ju mer aon en gaô’k mèrege drek naor de gruunteboer”.“Dâ doe gi’j mar jungske”, lachte moed.“Jaja…”, zei Wimke, “dâ sprek!”

 

 

Plat proate ku-j lere...

Het behoud van Hulhuizens cultuurerfgoed is een van de doelstellingen van Hulhuizen aan de Waal. Dit doen we om o.a historisch foto's, video materiaal en (dialect) verhalen te verzamelen, te behouden en om deze content te publiceren via het Facebook kanaal ‘Hulhuizen aan de Waal’ en deze website.

Reclame omgeschreven in overbetuws dialect

Wienterba-nde

Ien de tied, toen mien vaoder nog houtere krujwagewiele mie-k en ôk houtere karwiele, hawwe nog hee gin las van wienterba-nde. Dâ’s now allemaol a-nders geworde.
Van wienterba-nde ku’j ziek worde. Now zâ’k nie zegge dâ alle minse daor las van hemme, nee, dâ mô d’r nog mar bi’j komme. Ik gebruuk ien alle geval gin wienterba-nde. Die komme nie onder mien auto. Wörrum? dinke gullie. Now, ’t is mien auto en ik mak eiges wel uit wâ’k d’r onder leg.

Nève mien wone minse die uut de boch zien gevloge toen ze wienterba-nde onder de auto hadde. En ‘t is nog lang nie gezeid dâ wienterba-nde goed werreke. Allinnig de ban-defabrika-nte zien d’r zeker van. Mâr dâ vil natuurlik te verwachte. Dâ zien Chineze!
i-Bi’j mien ien de straot zien minse die al vör de darde keer wienterba-nde hemme gekoch. Now dan wit een bliend pjed nog wel dâ die dinger niet werreke. En a’j ze lek ri’j bu’j he-lemaol de sigaor. De Chineze hemme iets ien de luch van de ba-nd gedaon. Dâ kum ow aon de aojjem en daor krie’j pien ien de pens van. Wi’j wete ôk nie wor die ba-nde van gemak worde. Daor heure wij de Chineze nie over. Mar ja, wie sprek d’r now ôk Chinees. Gi’j? Ikke nie ien ieder geval. Mar ’k wit zeker dat-tie ba-ndefabrika-nte ons bang vör sni’j make. Daor wor de die luij bèter van. Die verrekte Chineze!

Wete gullie dâ de ba-ndefabrika-nte de sni’j hemme uutgevonde? Awwe slaope streuje die luij dâ uut. Djörrum zien dr zoveul Chineze ien’t la-nd. En now kan de regering precie-s zie-n wor’j bun gewes. Dâ’r ’t verrek! Scha-nd, dâ’r is ‘t! Dus minse, Dink goed nao en kiek uut. Lao’r ow eige nie veur de solo houwe!
Zeg nee tege wienterba-nde!!

Dit verhaal is een kopy uit het clubblad 'Ganita Mare' van de Historische kring Gente

Nimwè-ge

 

Vörrige wéék gieng’k mé mien bruur naor Nimwè-ge.Dâ doe we wel dukker want mette màèt ku’j daor barre lekkere vis kope. Van die lekkere bruun gebakte dinger zien dâ. Die zien een stuk béter dan wâ’j eiges ien de polder of ien de Wael vang. Daor zit altied een grondsmaak aon. Mar goed, wi’j gienge op de fiets en over d’n diek. Dâ viende wi’j mooi want dan ku’j de stad al op afsta-nd zien ligge. Mar nog vur wi’j bi’j de brug van Nimwe-ge ware wie-re wij dör ’n plisie tegegehouwe. “Waor git de reis naor toe?”, vroeg die kjel.“Naor de màèt van Nimwe-ge”, zei ik. “Wi’j gaon een gebakke vis ète”. Mien bruur keek mien aon. Ik zag ’m dinke: Wâ moet die kjel van ons?“D’r is gin màèt” zei de plisie en hi’j schudde mette kop hinne weer.“En wörrum dan nie?”, vroeg ik hum.“Kelfkesbos hette oorlog verklaord aon plein ’44 en now zien ze aon ’t onderha-ndele en dâ gebeur ien ’t stadhuus. Dâ’s ongeveer op de hellef, ien de midde van de afsta-nd zogezeid mar precie-s op de plek waor de màèt altied is.”

Ik doch dattie kjel ons vör de solo hiel en djörum vroeg ik: “En zien d’r al doje gevalle?” “Nee Dâ nie mar dâ kan nog zomar gaon gebeure. En djörum is d’r gin màèt. Wi’j motte de vredesonderhandelinge nie ien de war schuppe.”

Toen hörde wi’j iemand roe-pe. “Gunterewie-d stid tie!”Wi’j keke op en zage drie kjels ien witte jasse op ons af komme.“Wâ zien dâ dan vör ’n raore kjels? Dâ lieke wel verplegers of zô”, zei ik. “Zo Gerrit, now hewwe ow toch nog gevo-nde.” Dâ zei een van die witjasse en toen tie naor ons keek praotte hij verder. “Ja, luuster us. Gerrit wôn ien de Pompekliniek. Daor ku’j terech komme as ’t ien de kop nie mer goed werrek. Vanmèrege, dâ was ien de herregodsvroegte, hettie de kleer van een bewaker aongetrokke en is d’r vandeur gegaon. Djörum liek tie op ’n plisie. Wâ hettie tege ollie gezeid”“Hi’j hè gezeid dawwe nie de stad ien konde. Dâ was wèges de oorlog, of de ru-zie die doar wie-r uutgevochte.Die witjas schudde mette kop. “Gerrit kan bar fantezie-re. Hi’j kum nie vör niks uut de Pompekliniek.” Gerrit gieng zonder mekie-re mette witjasse mee. Mar toen ze gienge dràèide hi’j zich um enzei: “Gleuf mien now mar, nog vör ’t duuster wör zien d’r doje gevalle. En dâ kunne d’r gemekkelik duuzende zien.”“Jaja zei mien bruur, en gi’j gleuf dâ.’

Ekkes laoter gienge wi’j naor de màèt en hemme een bar lekker visje gegè-te. Laoter zien wi’j toch nog ekkes op plein 44 gaon kie-ke. Dâ was vör alle zekerheid zâ’k mar zegge, Mar daor was niks aon de ha-nd. Allinig Hans Geveling lie-p daor. Ja. Die schien daor te wone en ’t leek mien dattie niks wis van ’n ru-zie of oorlog.

Nee, die hè wel wâ’r a-nders aon de kop.

De verhuuzing van Vad en Moed,

 

Vad en Moed hemme ’n bejaordewoning aongeweze gekrege. Ze zien kats van de leg. ’T b’rich kwam ok heel onverwachs. Gin mins hat’r nog op gerèkend. Ze wonde al sestig jaor, vanaf hun trouwdag, ien ’t ouwershuus van grutvad en grutmoed. Op ’n klein boerdereike mit ‘n stukske land, un hof en ’n schureku. Ien da schureku hai’j twee vèrrekushokke mér twee dikke bere bedoelt veur de slag. Doàrachter lag ’n kiepeleup onder wá fruitbome méh wah kiepe.

Ze zien bei’je vjer ien de tachtig, sleg ter been en hemme taofeltje dekje vur ’t ééte. De'n trap op geet al helemoal nie mjer en ze zien bli’j da ze eindeluk nor ‘n bejaordewoning kunne verhuze waor alles gelieksvloers lei.
Ze vraoge alle blage um te helpe méret verhuze van de meubels en de huusraod. D'r was un pjerd meh wage geregeld djeur Dors. Da's wel gemekilik om nie so vjer te hoeve sleupe met al dah grei. Ma ja, waor moj ’t erste mè beginne. Wa gaoi’j ers ’t ouwe huus uutdrage en sleupe? En wai’j allemol wel nie tegen kun komme as ow ouweluj al zo lang ien zo’n huus gewônd hemme?

Moed wil da ’t liddikant mit ’t bed ’t èrste wur verplots nor de slaopkamer van ’t ni’je huus. Bi’j ’t afbrèèke van ‘t liddikant géét t’r al wa mis, ’t he te lang op één plek op ‘n vochtige vloer gestaon. De beddepoote aon moed zien kant zien verrot en afgebròke, dor mot wa on gebeure. Grad de timmerman wier d'rbej gehoald en wis wel raod. Hi’j spiekerde tur vur nood ’n klöske tegenaon. Ien de hoek op ’n taofeltje stee nog de waskom vol waoter mit ’n lampetkan van grudmoed. Dâ’s tog nie mèr van deze tied. Ut wur mit waoter en al ien de plüshoop gekieperd.

Dan géé onze Riekske de linnekas uutpakke en kieke wâ mit onze vad en moed mee kan. ’T erste wa ze tege kum is ’n stapel klepbokse van vur d’n oorlog ut de ouwe tied. Die kunne ien de zak van Max mit de deurgestikte molton dèèkus en wa ouwe slope. Dor nève, netjes opgevouwe, van dubbel badstof ’n stapeltje schon maondverband. “Da hei now toch nie mèr nodig?” vrug Riek aon moed. Bi’j ouw kum opoe tocht nie mèr op bezoek. “Jaozekers géét da mèt , je wit mor nooit op de ouwe dag”, ruup Moed vanuut de dèèl. Toen Riekske de lakus en slope goeng uutpakke, viel dor ’n briefke van honderd tusse uut. Bi’j ut verder kieke tusse al ’t beddegoed kwame dur nog vul meer briefkus vur dun dag. Vad en moed wiere d’r bi’j gehold. “Wa mot’r mit al da geld gebeure, ’t is wel meer dan vijfduzend gulde” ruup Riekske. “We hemme da gespaord um ’n ni’je auto te kunne kope”, zei vad “már dor is niks mer van gekomme. Ik he mien ri’jbewies nie mèr verni’jd en now kan ik mé mien kromme knöök toch nie mèr ri’jje. Deil ’t mor dur mekaor en gif de blage ok ‘n deel van da geld um ‘t scholgeld te betaole”.

Onze Henk is de zolder aon ut opruume en kum van alles tege. ’N groot mariabeeld van gips helemoal uut de tied, beschaodig, hier en daor mit stukke d’r uut en Maria is dur hendje kwiet. Vur dit beeld is gin plek mèr ien ’t ni’je huus. Vad zei: “ gooi ’t mor kapot , dan hemme ollie blage ‘n hele wis schriefkriet , wormee ze op koningsdag de straot kunne volschrieve”. De ouwe rookstoewul mit verslete zitting geet meteen aon de straot. Disse kan de kraak op komme haole.

Onze Tee wil de schilderi’jje en wa t’r verder aon de muren hing wel verhange. Alle trouwfoto’s van de kiender motte ’t èrste ’n plekske ien ’t ni’je huus kriege . Da wil moed zo hebbe. ‘T mojste wa Vad altied von, de sigeunerin ien de gang, kum op de plee van ons ni’je huus. Ok het kjelje met den troan moes mee natuurlik. Het jagtafreel uut de vurkamer mot wèr bove ’t drèsswaor komme. Dan hei’j nog dâ grote spiegel. Wor mot dâ hin vrug Wim? Doe mar bi’j de vurdeur ien de hal bove de kapstok en de pèrreplujebak, beslis moed.

Dors de man van Riekske mos de kelder opruume en geet m’deem kieke. Dor stee ’n kis èrrappele mit wel vieftg centimetr loof d’rop. Kan ok meteen op de plüshoop. Mar hi’j schrik nog erger van de schappe mit wekflesse, worvan alle ienhoud nog éétbaor is. Knoepes, rooie bèèse, druuve, kerse, pruume, brune bone en wa silveruitjes. Wa motte hier now mee, overlegge de kiender mit mekaor. Allemol ’n paor mee nor huus neme en bowel van make, is ’t veurstel van moed. ’T andere kan wel mee nor ons ni’je huus en make we nog wel ’n keer op as gillie komme èète.

Vad en moed wonen now al wjer ’n por jáor ien ’t ni’je huus, en vúúle zich gelukkig en tevréje.

(Bron: HKA)

 

Hier weer wat oefenstof om het dialect bij te spijkeren. Dit prachtige verhaal komt natuurlijk weer van een vriend van Hulhuizen aan de Waal, onze vaste inzender, de schrijver Herman Buurman en gaat over een schoonmaakmiddel

 

Nim Vim

Vör schrobbe, poetse ôk ien de teil

Vör schônmake mè bessem of mette dweilOp plestiek, ie-zer, steen, en zeil 

Nim Vim

Ôk vör ’n moel mè witte ta-nd 

Hè’j dâ grei duk bi’j de ha-ndDaor ku’j mè schure nè’r as mè za-nd

Nim Vim

Vie-ze nègels mè zweitvuut d’r bi’j

De ore vol mè dik bruun greiDe neus vol snot nè’r as gelei

Nim Vim

Vör schoewne leiese en klömp van bute

Vör rame deure en de ruteVör ha-nd, vuut en alle snute

Nim Vim

Ien de wienter mè ies op de straot

Ku’j op de moel valle of op de plaotEn as de gemeinte nie kum of te laot

Nim Vim

A’j bang bun dâ’j de weg kwiet rak

Dan is ’n spoor gemekkelik gemakStrö-’j mè’r iets uut ’n toewt of zak

Nim Vim

Mette huijer vol vlooie dâ hè’j nog duk

Ku’j ze vange, stuk vör stukMar dör beströ-je mè Vim hè’j ze tuk

Nim Vim

A’j mette kermis die djen wil versiere

Ku’j dâ op veul menie-re prebie-reMar was ow goed schôn, niks klote en mie-reNim Vim

Nim d’n afwas mè’r ien bad Dâ’s gemekkelikker dan op ’t aonrechblad

Zo hè’k al bar veul schik gehad

Nim Vim

A’j pap wil ète mè schuum d’r op

Hou dan de Vimbus op de kopBlief d’r mè schudde tot dâ’r ‘t stop

A’j ’t wel zou wille mar as ’t nie luk

Nie inkel ’n keer mar erders dukA’j dan van elend krab waor ’t nie juk

Nim Vim

Nim ôk de vimpot mè naor bed  Want a’j die op de nachkas zet

Dan kum de slaop van eiges dus opgelet

Nim Vim

De vimpot as ow kammeraod Bring ow rus en dâ kan gin kwaod

Dâ zie mar as ‘n goeie raod

Nim Vim

'D’n inkeling': geschréve deur Herman Buurman

D’r zie nie veul minse die dâ hemme
Die zich de vuut ien de nek kunne klemme
Misschien dâ’r ’n inkeling zô slap zal zien
Mar bi’j de merste luij du dâ te veul pien
Daor mô’j vör ien de wie-g zien geleid

En a’j daornao alle daag de knöke hé gespreid
Dan bu’j slap genoeg, dan gee dâ wel lukke
Dan ku’j ow neus wel op de kokosmat drukke
Bi’j ons ie de bjuut hewwe d’r ôk zô’n ene

Astie lup op de hande dan zwaaie zien bene
Hi’j buug zich dubbeld of hi’j vouwt zich op
Hi’j hing duk aon de vuut, mar dan op de kop
Soms lup tie ôk wel us over de nok van ’t dak

Dâ du tie fluitend op zien doje gemak
Niks gin bangigheid of ander gebrek
Astie ’t wil spi’j tie ow ien de nek
Hoog ien de loch, of dubbeld op de mat

’t Mik um nie uut, alles luk hum zwat
Achtewerts op de fiets deur ’t durp hen knoere
Wèges dâ alles nume wi’j hum de stoere
Mâ ja wâ mô’j now mé zô’n kjel

Die altied in de knöp zit of ien de knel
Die as ’n bal deur ’t durp hin kan rolle
En die zich gedrich as ’n raore dolle
Op’n goeie dag ware wi’j ’t wel zat

’t hele durp hâ’r ’t mé’r um gehad
Wi’j zeije kû gi’j nie bi’j ’t circus gaon?
Daor vien gi’j vas ’n goed bestaon
Dink us: wâ mô’j, wâ doe’j wâ ku’j en wâ bu’j

Ien ’t circus vien gi’j vas meer van zukke luij
Die mé rollebolle aon ’t ète blie-ve
Ku gi’j nie us ’n brie-f gaon schrie-ve?
Hi’j schreef: hemme gullie nog wèrek vör mien
of mô’k dan uirnt a-nders zien

’t Is nie gewoonweg mar wâ prubie-re
’t Is gemeind as sollesetie-re
Hi’j kon drek komme ’t Was dik ien orde,
En zo istie dan ienins zô’n slappe arties geworde

Mar astie lup op ’n touw, of buug en spring
Blief tie nog stids dien inkeling

Geld bespaore ien de huushouwing

Iengezonden deur Herman Buurman

Um te beginne
Ku’j veul winne
Dör niks te kope
Ôk nie fietse en allinnig mar lope

 

Mak ’n gruuntehoek ien de hof
Mé’r alles d’r ien van slaot tot lof
Wortele en errappele mar vöral ôk prei

Gin koste a’j ’t eiges doe en altied vars grei.

 

Gin hond, kat of ander dier
Die zien d’r allinnig mar vör plezier
En alles kos geld en we wille bespaore
Dus zo gee dâ bij ons en dâ’s goed te verklaore

Wasse doewn we op de ha-nd
En altied ers ’n volle mand
Dan ’t grei ien ’n ketel mé waoter en staoke
Op de kachel d’r mé tot dâ’r ’t gee kaoke

Nao’r ’t kaoke nim je ’t, stuk vör stuk
En je roefel over ’t wasbord en as ’t smerrig is duk
Verders hang je ’t bute aon de lient
Liefs ien ’t zönneke mé’r ’n bietje wiend

A’j dan ôk de weckvlesse hé gevuld
Gaon die ien ’t waoter ’n hallef ureke geduld
Dan is alle luch uut de vlesse gepars
En dan ’n klem op de deksel die zit overdwars.

Verders ku ’j ’t waoter nog gebruke
Vör rute wasse en ôk de luke
Zo gee d’r bij ons niks overstuur
We blie-ve bespaore want geld is duur

Errappele schelle dâ doe’j hee dun
Moed zeg altied zô dun a’j mar kun
En a’j nie oplet krie’j ’n wats, wörrum?
Umdâ de schelle dan nog dik zien, djörrum

Zet de fiets op de stelt en mak eiges lich
Zet um ien huus en mak de vinsters dich
Dan flink trappe mette dynamo d’r op
En los mekaor af mé’r ’n rooie kop

Saoves mé’r ’n heite steen ien bed
Dan wör op te slaopkamer de kachel uutgezet
Daor lig je te dinke aon de vollegende dag
Umdâ’ j dan ien de polder kachelhout zuke mag

Doe’r ’t braodvleis mar ers ien de soep
Zuuk dan naor vetkringskes mette loep
A’j dâ zie haol je ’t vleis wer uut de pan

Dan mak je d’r wer ’n schnitzel van

Nim d’n afwas mé’r ien bad
Zo hé’k al bar veul schik gehad
A’j lig te poetse mette kwas
En de kliekskes plekke ow ien de navel vas

A’j dan nog naor bute lop
Mé’r ’n bietje vermicelli aon de kop
Dan ku’j dâ ien de bjuut verklaore
Umdâ ’j nog altied blief bespaore

Mar ja de bjuut is ôk nie gek
Vöral asse ow zie-n mé spinaozie ien de nek
Dan zegge ze kjékjé wâ’s dâ ’n stomme oks
Misschien hettie ôk wel dipsaus ien de boks.

Duk hé’k gedoch waor motta hin
Mar ien vergeliek mé’r ’t begin
Hewwe now ’n beste tes mé geld
Mé’r ’n slechtere tied staon wij gesteld

 

 

Doelstellingen van Hulhuizen aan de Waal: Het behoud van hoofdzakelijk Hulhuizens cultuurerfgoed. Tevens is ons doel om het geschreven en gesproken Overbetuws dialect te behouden. Dit doen we om o.a. historisch foto, video materiaal en verhalen te verzamelen en als content te publiceren via dit Facebook kanaal ‘Hulhuizen aan de Waal’ en op de website www.hulhuizen200.nl

Ai plat kun proate, dan mo-j 't nie loate!

Dialect

Het behoud van Hulhuizens cultuurerfgoed is een van de doelstellingen van Hulhuizen200/Hulhuizen aan de Waal. 

Dit doen we om o.a historisch foto, video materiaal en verhalen te verzamelen en om deze content te publiceren deze website en via het Facebook kanaal ‘Hulhuizen aan de Waal’.

 

Tevens is het doel om het geschreven en gesproken dialect te behouden.
Lees het onderstaande rijmverhaal maar eens door.
Het is geschreven door de schrijver Herman Buurman. Herman heeft de prachtige gave om gesproken dialect om te zetten naar geschreven tekst. Er is zelfs een compleet dialect woordenboek van zijn hand genaamd 'Op de blotes ien de nattes'. Het boek gaat over streektaal van de oude Over-Betuwe. (het oostelijk deel)

Hier wjer un mooie van onze Herman Buurman. Veul plezier méh léze.

 

Roodkepke en de wollef

Now zullie gullie wel dinke: Wâ mottie now wer. Vörgende keer hettie al over de wollef geschreve. Over die geitjes en dasse ’m vör de solo hemme gehouwe mettie stene ien d’n buuk. En now kum tie awèr mè’r wollef aon zette. Now, dâ zâ’k ollie vörtelle. Dizze wollef is ’n bruur van dien a-ndere. En dizze is ôk ’n barre lillikerd. Lèès mar deur!

Ien’t bos lie-p ’n wollef rond te kie-ke. D’r was niks te doewn en hi’j hâ’r ’t koud. Djörrum lie-p tie mette ha-nd ien tes. Hi’j doch aon zien bruur. Die hattie al ’n hele hort nie mèrgezie-n. Ja, d’r wie-r bar over gepraot. Over die’n ouwe geit mettie blage. Dasse zien bruur vör de solo hadde gehouwe. Mar dâ kon tie zwat nie gleuve. Zô’n grote stèreke kjel mettie lange nègels aon zien zwarte knöke en mettie grote spitse ta-nd ien de moel. Mar ’t wie-r gezeid. De geite zouwe bi’j zien bruur toen tie lag te slaope z’n buuk los hemme gesneje. Daor zouwe ze stene ien hemme gedaon en daornao alles wer hemme dich genàèjd.

 

Dattie toen vörzoop umdâ tie waoter wou drinke en d’r ien was gekloot kon bes wel waor weze. Mar, wâ d’r ôk van waor was, ’t leek d’r op dattie zien bruur vörgoed kwiet was.Mar now hattie eiges barre honger. Pien ien de pens hattie d’r van en alle die-re ware d’r vandeur gegaon toen ze hum zage. Ja. dâ’r ’t verrek. Gi’j mo’r ow eige toch niet zomar laote opvrète, of nie dan? Djörrum hattie barre slechte zin. Niks te vrète en niks te doewn doch tie. Wâ mô’j now mè zô’n bos aster niks te belève vil.

Wâ tie nie wis was dâ ekkes verderop ’n klein djenje lie-p mè’r ’n rood kepke op de kop. Dâ kiend gieng naor hör grutmoed die ’n stukske verders ien’t bos wônde. Ze gieng ète brenge vör ’t ouwe mins. Hör moed hâ nog gezeid dasse rech deur naor grutmoed mos lope. Dus niks gin bluumkes plukke en rondkie-ke ien’t bos. Mâja, dâ ku’j now allemaol wel dinke en zegge, mar as de blage allinig worde gelaote hè’j d’r gin zich mer op. Dan kunne ze doewn en laote wasse wille.Toen ze daor lie-p en bluumkes gieng plukke hörde ze ienins iemand roe-pe. Dâ was de wollef mar daor hasse ging èrech ien umdâ tie weges de kou goed was aongekleejd. Ze doch, dâ’s gewoonweg ’n aordige kjel en djörrum vörtelde ze dasse naor grutmoed gieng um ète te brenge. En toen die kjel zei dâ verdersop de bloeme dikker stonde gleuvde ze dâ drek en gieng ze doarhin. Dâ hâ de wollef goed bekeke. Now hattie ekkes meer tied um zien lilleke plennekes uut te voewre. Want, doch tie, now gao’k drek naor dâ ouwe mins want dâ djenje is nog wel ekkes druk daor ien die uuthoek van ’t bos.

Toen tie d’r was dee’j tie nè’r of tie Roodkepke was en djörrum kon tie zomar naor binnen lope. Tja, toen ware alle lampe los en hi’j vrat grutmoed ien ene keer kats op. Zô doch tie, die’n ouwe tai-je hè’k mooi opgeruumd, lao now dâ djenje mar komme en hi’j gieng mette kleer van grutmoed aon ien bed ligge. Hi’j dee nè’r óf dattie slie-p

Ekkes laoter kwam Roodkepke d’r aon. Toen ze aon de deur rammelde rie-p de wollef mè’r ’n ouwe minse stem: mak gi’j eiges de deur mar los en kom d’r mar ien. Mar doe de deur medeem dich want ’t trek as de ju, dâ’s weges de wiend. Now dâ deej ze mar dâ hasse netuurlik beter mar kunne laote. Want al drek schrok ze bar van de grote èreme van ’t ouwe mins. Ze kon ’t nie laote en vroeg: Grutmoed wâ hè’j ’n kwak huier op de èreme en wâ sien ow èreme ienins groot. Hoe kum dâ? Now djenje, dâ’r is d’r vör dâ’k ow bèter kan vashouwe. Ja, zei Roodkepke, dâ’s is nog te begriepe, mar die ore dan? Die dinger hè’k nog nie erder zô groot gezie-n. Now dâ zâ’k ow vörtelle kiend. Umdâ’k slech begin te heure oefen ik zwat d’n hele tiet mette ore. Ik blief gewoonweg prebie-re die dinger stik overend te houwe. Dâ schel ’n stuk mè ‘r heure. En de oge dan? vroeg Roodkepke. Die lieke mien ôk al grötter. Kiend kiend, gi’j zie’r ôk alles. Mâ ’r ’t klop as ’n bus. Now kan’k ow gewoonweg bèter zie-n. Roodkepke snapte d’r gin ene ju mèr van vöral ôk um dasse de moel en de ta-nd van grutmoed ienins zo groot von. Ze doch: hier klop iets nie, en’k lao mien eige nie vör de solo houwe. Mar ze wou toch nog ekkes vraoge hoe dâ zat met die grote moel van grutmoed. Djörrum vroeg ze: Zeg grutmoed hoe kum ’t dattie moel van ow zô groot is geworde?

Gi’j kun ien èèn hap wel ’n heel keuje opète. Ja, dâ kan’k gemekkelik, mar ik nim ow, want daor lag ’k gedurend op te broeie. Toen greep tie Roodkepke en vrat hör medeem kats op. Ekkes laoter viel tie ien slaop mé sien dikke pens. As laotste doch tie: Zô now hè’k zwat die’n hele femilie opgevrète.

Bute ien’t bos lie-p ’n jager, gin streuper, mar ’n echte jager. Hi’j hörde al dâ gesnurk en doch d’r ’t ziene van. Grotmoed hè’r awèr aon de jenever gezète, teminse dâ doch tie umdâ tie eiges ôk bar veul lawaai mie-k astie zat was. Mâr zôveul kebaol hattie nog nie duk gehörd en djörrum gieng tie toch mar ekkes binne kie-ke. Toen tie zag dâ de deur van ’t huuske los stond en hinneweer foeperde ien de wiend wie-r tie vörzichtig. Kjèkjè doch tie, zoveel jenever kan dâ ouwe mins toch nie hemme gezope? Hi’j kon hör ien bed zien ligge mar umdâ tie die’n vörschrikkelikke dikke buuk zag wis tie medeem hoe de vörk aan de steel zat. Dâ was grutmoed nie, nee dâ was die vie-ze vuile wollef. Hi’j sprong d’r drek op af en sneej ien ene keer d’n buuk van ’t bees los. Verrek doch tie, now doch’k dattie grutmoed hâ opgevrète mar now zie’k dattie Roodkepke ôk al achter de holle kie-ze hè gedouwd.

Mar gelukkig lèèfde ze nog en spronge ze drek uit d’n buuk en zô ver meugelik uut de bjuut van de wollef. Now dink ik zei de jager, dawwe, nè’r as bi’j zien bruur, zien buuk mè stene motte vol laoje en dan daornao smiete wi’j ’m ien de put. En zo hemme ze ’t gedaon. Toen alles klaor en schôn was zien ze aon de jenever begonne. Dâ hadde ze wel vördiend. Roodkepke nie netuurlik. Die kreeg ’n glàèske lèvertraon op de goeie afloop.

Doelstellingen van Hulhuizen aan de Waal:Het behoud van hoofdzakelijk Hulhuizens cultuurerfgoed. Tevens is ons doel om het geschreven en gesproken Overbetuws dialect te behouden.Dit doen we om o.a. historisch foto, video materiaal en verhalen te verzamelen en als content te publiceren via dit Facebook kanaal ‘Hulhuizen aan de Waal’ en op de website www.hulhuizen200.nl

Ai plat kun proate, dan mo-j 't nie loate!

Heite sju

Daor lei’j’k dan as doje boutIen de vrie-zer van de winkel en allejekes koud.

Eigelik bun’k ’n stuk van ’n rund

Van de dikke rib, gi’j wit wel zô’n punt

Laowe us trug gaon ’n hortje mar

Toen ’k nog ’n koe was, dâ was hee bar

’k was nog mar né’r ’n jaoreke oud

Mâr mé’r ’t vrète gieng ’t alejekes fout

Daor hé prongeluk iets schèreps ien gezète

En zonder erech hé’k dâ opgevrète

Dâ gieng pien doewn aon een van mien mage

’k kos nie mer ète en gieng d’r van klage

A’j gao klage stao’j mette kont achteruut

Gi’j kun nie mer ète en ôk nie vöruut

De veearts kwam gauwechtig zag mien pien

Drek slachte zei tie, want die hé schèrep ien

De hele femilie keek mien mé meeli’j aon

Zô jong nog um dan al naor ’t slachhuus te gaon

Al gauw hâ’k van elend de moewd vörlore

En doch: zummedeem wor’k ien stukskes bevrore.

Ien de stutskar gieng’k op ’t slachhuus op aon

Toe bun’k van engs bar aon’t loeie gegaon

Dâ hielp mien niks, en gi’j mag ’t bes wel wete

As’k ’n boks aonhad hâ’k um volgeschete

Ien ’t slachhuus zeije ze: ’t is zund van dâ dier.

Mar verders keke ze op ’n pepier

Daor ston op geteikend hoe ze moste gaon sni’je‘k.

Vuulde mien alles de dèreme uut gli’je

’n Deus mé plestiek tuutjes zag’k nog staon

’k Doch: zummedeem wor’k daor iengedaon Netuurlik ien stukskes dâ vil te begrie-pe

En toen begos de slaoger zien messe te sliepe

Hi’j is wild zei de slaoger, doe’r um de praom mar op

Mar’k ston bar te schudde mé miene kop

En toen mien dâ ding op de neus wier geklemd Was’k vör altied en eeuwig getemd.

Toen bun’k gaon slaon mette pote ien’t rond

‘k Trilde, rilde en schudde mette kont

En ’k zag daor bekskes mé name d’r op

D’n érste die’k las was’n korte, dâ was ”kop”

Mar zonder èrech is ’t gedaon’n

Inkele kogel is dör mien kop hin gegaon

Now zou gi’j dinke: dâ was ’t dan

Die gee’r aon stukskes, die’s klaor vör de pan

Mar eiges was’k ôk bar van streek

Toen’k wakker wier en ien de rondte keek

Mien hele lief lag aon stukskes uut mekaor

En dâ lag allemaol te praote mé mekaor

Ielk stukske spraok zuver, ja dâ was bar

Mar nie’r ’t gehak,dâ was hee ien de war

Ôk de wors en’t a-ndere gesneje grei

Ware d’r mette gedachtes nie goed mer bi’j

D’r was dunne lende, haos en nog a-nder grei

Verders ôk start, bors mé garnering van prei

De dèreme en ’t a-ndere gebrud

Dâ wier allemaol ien ’n machien geschud

’t was nie te gleuve dâ ta kos bestaon

Zo zien wi’j los van mekaor ien de vriezer gegaon Now ligge wi’j as femilie nog ekkes bi’j mekaor

Mar nie lang mer, alles mô’r e-weg van di jaor

Vollegende wèèk hewwe d’n uutvörkoop

Dan gaon wi’j weg, dâ’s waor’k wel op hoop

Nog ekkes’ n sticker mé korting op de kop

En dan uut de vriezer, ’n a-ndere plaot gee d’r op

En as’k dan dink wâ d’r stee te gebeure

Dâ zie’k dâ al veur mien ien geure en kleure As’k daor uut dâ plestiek bun geknip

En dan medeem ien de pan wor gewip

Dan mô’j mar dinke: dâ was ’t dan

Now lig’k te drie-ve ien de pan

Dâ’s nie van ’t vet, ’t is allinnig mar zweit

Want ien dâ gebraoj wör ’t ontiechelik heit.

En as ow de korste aon’t lief worde gebakke

Mô’j stids dukker naor d’n aojjem snakke

Zo gao’j d’r aon, wel sodeju

Dan bu’j gebraoije ien de heite sju.

 

Herman Buurman

Een oud verhoal uut Hulhuze

Pastoor lie bij brand de wiend dreaie

D'r ston 'n huus ien braand ien Hulhuze. Den braand was bé'j Gradus Wegh, den burman van de grote boerderé'j de Munnikhof van Van Gendt, onder on den diek, béj den afweg. 't Huus van Gradus Wegh ston boven on den diek en aan den aandre kant van den diek. De wiend kwam over de Woal en ston ien de richting van de boerderé'j. De vonke sloegen 'r al op. Durrum wier er drek de pestoor bé'j gehold. Die kwam gaauw, noom zien boek en begos te bidde. Hé'j liep langzaam vöruut op ten diek en de wiend drè'jde mit 'm mee. Tot dah de wiend langs de boerderé'j opgieng. Toe hiel de pestoor op mee bidde en hé'j deej 't boek dich.

Welke pestoor 't was, weet ik nie mer en de boerderé'j is gelukkig nie afgebraand.

Gradje Wegh had 'n vèrke geslach. Hé'j verkoch de helf on Chris Kupers, de parlevinker op de Woal. Gradje woj die helf soaves wegbrenge opte krujwage. Hé'j deej 'r 'n schon wit lake over hin um alles netjes te houwe.

Toetie ekkes on 't krujje was, kwamter 'n zwarte kat bé'j 'm lope. En die sprong ienens opte krujwage, op 't lake. En toe wier de krujwage zo zwoar, dattie 'm nie mer wieër krujje kos. Hë'j zette de krujwage ner en toe sprong de kat eraf. Mar al was 't vies wèr en de grond modderig, ge zag gin inkel peutje op 't lake. As Gradje de krujwage wer vaspakte en wieër wou krujje, sprong de kat er wer op. En dan kos ie nie wieër krujje, zo zwoar was de krujwage dan wer. Gradje zetten 'm wer opte grond. De kat sprong 'r af. Gradje trok zien schoen uut en sloeg ermee nor de kat. Mar die was drek weg. Toe trok ie zien schoen wer on en krujde wer wieër op. Mar toen sprong de kat wer opte krujwage. En 't krujje was gedoan.

Zo istie deurgesukkeld tot de schopschuur bé'j de Munnikhof. Ze zèje, dat 't doar spokte. Toe zag ie de kat nie mer. En hé'j kos 't halve vèrke den diek op krujje nor de parlevinker.